.jpg)
Τι είναι η εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ΕΒΦΘ);
Η λειτουργία των φλεβών είναι να επαναφέρουν το αίμα από όλα τα μέρη του σώματος πίσω προς την καρδιά. Υπάρχουν τρεις ομάδες φλεβών στα κάτω μέλη: (i) οι επιπολής φλέβες (δηλαδή, της επιφάνειας) που είναι πιο κοντά στο δέρμα, (ii) οι εν τω βάθει φλέβες (δηλαδή, του βάθους) που βρίσκονται μεταξύ μυϊκών ομάδων και (iii) οι διατιτραίνουσες φλέβες που συνδέουν τις επιπολής με τις εν τω βάθει φλέβες. Οι εν τω βάθει φλέβες οδηγούν στην κάτω κοίλη φλέβα, τη μεγαλύτερη φλέβα του σώματος, που ενώνεται με την καρδιά.
Ο όρος εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή φλεβοθρόμβωση (ΕΒΦΘ) [deep venous thrombosis, DVT] αναφέρεται στη θρόμβωση του αίματος μέσα στις εν τω βάθει φλέβες, συνήθως σε αυτές που βρίσκονται στη λεκάνη, στο μηρό ή στη γάμπα, και πιο σπάνια στο βραχίονα, στο θώρακα ή αλλού. Σε αντιδιαστολή, η θρόμβωση επιπολής φλεβών ονομάζεται επιπολής θρομβοφλεβίτιδα και συνήθως αποτελεί επιπλοκή των κιρσών φλεβών κάτω άκρων.
Είναι δυνητικά επικίνδυνη κατάσταση, επειδή μπορεί να προκαλέσει πνευμονική θρομβοεμβολή. Σ’ αυτή την περίπτωση αποσπάται τεμάχιο θρόμβου αίματος από τις εν τω βάθει φλέβες και σφηνώνει στους πνεύμονες, οπότε μπορεί να εμποδίσει τη ροή του αίματος προς τους πνεύμονες και να επιβαρύνει την καρδιακή και αναπνευστική λειτουργία. Η πνευμονική θρομβοεμβολή είναι μια πολύ επείγουσα κατάσταση που απειλεί τη ζωή.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Περίπου στις μισές περιπτώσεις ΕΒΦΘ δεν υπάρχουν συμπτώματα. Αυτό εξαρτάται από το πού εντοπίζεται και πόσο μεγάλος είναι ο θρόμβος. Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν οίδημα, ευαισθησία, πόνο στο κάτω μέλος που χειροτερεύει με την ορθοστασία ή το βάδισμα, αίσθημα θερμότητας και κυάνωση (μπλε χρώμα) του δέρματος.
Τι εξετάσεις χρειάζομαι;
- Εξέταση αίματος για D-Dimers. Αν η εξέταση γίνει σε διάστημα ωρών έως λίγων ημερών από την έναρξη της θρόμβωσης και είναι αρνητική, είναι απίθανο να έχετε ΕΒΦΘ.
- Σήμερα η διάγνωση γίνεται με το υπερηχογράφημα triplex των φλεβών του μέλους. Αυτή η εξέταση έχει πολύ μεγάλη διαγνωστική ακρίβεια. Οι ορθότερες διαγνώσεις γίνονται από ιατρούς ειδικά εκπαιδευμένους σε τέτοιες εξετάσεις.
- Φλεβογραφία. Μολονότι σπάνια χρειάζεται να γίνει σήμερα, παραμένει η καλύτερη εξέταση για να δείξει θρόμβους στις φλέβες κάτω από το γόνατο.
Αφού θεμελιωθεί η διάγνωση της ΕΒΦΘ, ο ιατρός σας ενδέχεται να παραγγείλει κι άλλες εξετάσεις με σκοπό να διαπιστώσει την αιτία που την προκάλεσε.
Τι προκάλεσε την ΕΒΦΘ;
Το να συμβεί ΕΒΦΘ ευνοείται από τρεις παράγοντες: (i) καταστάσεις οι οποίες προκαλούν αργή ροή (λίμναση) του αίματος μέσα στις εν τω βάθει φλέβες, (ii) υπερπηκτικότητα του αίματος και (iii) βλάβη του εσωτερικού τοιχώματος των φλεβών.
Τέτοιες καταστάσεις είναι:
- παρατεταμένη ακινησία (λόγω νοσηλείας, λόγω πολύωρου ταξιδιού με αεροπλάνο ή λεωφορείο, δηλαδή το «σύνδρομο οικονομικής θέσης» κλπ)
- προηγούμενο επεισόδιο ΕΒΦΘ ή οικογενειακό ιστορικό ΕΒΦΘ
- θρομβοφιλία
- κακοήθεια (καρκίνος) ή προηγηθείσα θεραπεία για κακοήθεια
- εγχείρηση ή τραύμα, ειδικά στα ισχία, τα γόνατα, την κοιλιά ή το θώρακα
- έμφραγμα μυοκαρδίου, εγκεφαλικό επεισόδιο, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, φλεγμονώδης εντεροπάθεια
Είναι πιθανότερο να πάθετε ΕΒΦΘ μετεγχειρητικά αν έχετε ηλικία πάνω από 40 ετών και είστε παχύσαρκο άτομο.
Επίσης αυξημένος κίνδυνος υπάρχει σε γυναίκες που:
- παίρνουν οιστρογόνα (αντισυλληπτικά, θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης)
- είναι έγκυες ή γέννησαν πρόσφατα
Ποια είναι η θεραπεία;
Η θεραπεία της ΕΒΦΘ έχει στόχο την πρόληψη:
- θανάτου από πνευμονική θρομβοεμβολή
- υποτροπιάζουσας φλεβικής θρόμβωσης
- μεταθρομβωτικού συνδρόμου
Στις περισσότερες περιπτώσεις, αυτό επιτυγχάνεται με αντιπηκτικά φάρμακα, όπως είναι η Ηπαρίνη και το Sintrom (ή Panwarfin). Σήμερα, αρχικά συνήθως χορηγείται κάποιας μορφής Ηπαρίνη σε υποδόριες ενέσεις για 5-7 ημέρες και κατόπιν είτε αποφασίζεται να συνεχιστεί αυτή η αγωγή για μερικούς μήνες είτε αντικαθίσταται με τη χορήγηση δισκίων Sintrom από το στόμα. Τα τελευταία έτη έχουν μελετηθεί νέα αντιπηκτικά φάρμακα. Το Rivaroxaban (Xarelto), που είναι άμεσος αναστολέας του ενεργοποιημένου παράγοντα δέκα (Χ) [Xa inhibitor], έχει αδειοδοτηθεί από το 2012 για αντιπηκτική αγωγή μετά ΕΒΦΘ και για πρόληψη υποτροπιάζουσας ΕΒΦΘ στο Ηνωμένο Βασίλειο (www.nice.org.uk/TA261) και πιο πρόσφατα και στην Ελλάδα. Έχει το πλεονέκτημα ότι χορηγείται σε δισκία από το στόμα και δεν απαιτεί διαιτητικούς περιορισμούς ούτε παρακολούθηση με εξετάσεις της πηκτικότητας του αίματος, όμως είναι ακριβότερο από το Sintrom.
Τα θρομβολυτικά φάρμακα, τα οποία χορηγούνται απευθείας μέσα στο θρόμβο της φλέβας με κατάλληλους καθετήρες, μπορούν να διαλύσουν σχηματισμένους θρόμβους, ακόμη και μεγάλους σε έκταση. Όμως, ο κίνδυνος αιμορραγίας (και ειδικά εγκεφαλικής) είναι μεγαλύτερος απ’ ότι με τα αντιπηκτικά. Για το λόγο αυτό θρομβόλυση για φλεβική θρόμβωση μπορεί να επιλεγεί σε νέα άτομα και σε ειδικές περιπτώσεις, όπως σε εκτεταμένη θρόμβωση που εντοπίζεται στο λαγόνιο ή στο λαγονομηριαίο φλεβικό άξονα και προκαλεί μεγάλου βαθμού οίδημα του άκρου. Για ασφαλέστερη θρομβόλυση σε κάτω άκρο μπορεί να προηγηθεί τοποθέτηση προσωρινού φίλτρου στην κάτω κοίλη φλέβα. Η τοποθέτηση μονίμου φίλτρου στην κάτω κοίλη φλέβα έχει συγκεκριμένες ενδείξεις.
Εγχείρηση φλεβικής θρομβεκτομής γίνεται σπάνια σήμερα και μόνο σε πολύ σοβαρές περιπτώσεις ΕΒΦΘ, όταν απειλείται η βιωσιμότητα του μέλους.
Μετά από ΕΒΦΘ ενός κάτω μέλους, συνιστάται η χρήση κάλτσας διαβαθμισμένης συμπίεσης (κατάλληλου μήκους και κλάσης συμπίεσης) με στόχο την πρόληψη του μεταθρομβωτικού συνδρόμου, δηλαδή της χρόνιας φλεβικής ανεπάρκειας που μπορεί να συμβεί ως συνέπεια της φλεβικής παλινδρόμησης από τη βλάβη των βαλβίδων η οποία προκαλείται από τη θρόμβωση.
Η κάλτσα διαβαθμισμένης συμπίεσης είναι σχεδιασμένη έτσι ώστε η μέγιστη συμπίεση να ασκείται χαμηλά και να μειώνεται βαθμιαίως προς τα πάνω.
Γενικά, ο κίνδυνος εμφάνισης μεταθρομβωτικού συνδρόμου μειώνεται με την άμεση έναρξη της αντιπηκτικής θεραπείας μετά από ένα επεισόδιο ΕΒΦΘ, καθώς και με τη χρήση κατάλληλης κάλτσας επί 2 έτη τουλάχιστον.
Ο αγγειοχειρουργός θα σας συμβουλεύσει ακριβώς για τον τύπο της κάλτσας που απαιτείται στην περίπτωσή σας και για τον τρόπο της χρήσης της.
Τι μπορώ να κάνω για να προλάβω αυτή την πάθηση;
Γενικά, αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία και την καθιστική ζωή. Αν χρειαστεί να μείνετε καθιστοί για μεγάλο χρονικό διάστημα, βοηθούν οι ασκήσεις των ποδιών ή το περπάτημα για λίγα λεπτά. Κάποια δεδομένα (http://www.nejm.org/doi/full/10.1056/NEJMe1211480?query=OF) δείχνουν ότι η μακροχρόνια λήψη Ασπιρίνης ενδέχεται να μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής της φλεβικής θρομβοεμβολής, όμως αυτό δεν αποτελεί επίσημη οδηγία-σύσταση.
Αν πρόκειται να υποβληθείτε σε εγχείρηση – Θα ληφθούν κατάλληλα προληπτικά μέτρα ανάλογα με τον κίνδυνο που διατρέχετε για ΕΒΦΘ, κατά την εκτίμηση του χειρουργού σας. Τέτοια μπορεί να είναι αντιπηκτικά φάρμακα, κάλτσες αντιθρομβοεμβολισμού, ενωρίς κινητοποίηση κλπ.
Αν πρόκειται να ταξιδέψετε – Μη φοράτε στενά και σφικτά ρούχα. Κάνετε συχνά ασκήσεις των ποδιών και περπατάτε στο διάδρομο του αεροπλάνου ή του λεωφορείου. Πίνετε αρκετά υγρά, αλλά όχι οινοπνευματώδη. Στην περίπτωση που είστε άτομο με αυξημένο κίνδυνο για ΕΒΦΘ, ρωτήστε τον ιατρό σας αν χρειάζεται να χρησιμοποιήσετε κατάλληλες πιεστικές κάλτσες ή ακόμη και να κάνετε ενέσεις Ηπαρίνης.
