Γριπώδης Συνδρομή, Γρίπη & κρυολόγημα

Ο ορισμός της γριπώδους συνδρομής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας

Η γριπώδης συνδρομή (Influenza-like illness) έχει τον εξής ορισμό από τον γνωστό πλέον σε όλους μας Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας: ως γριπώδης συνδρομή, ορίζεται η ασθένεια στην οποία ο ασθενής έχει πυρετό μεγαλύτερο ή ίσο με 38° C και βήχα, ο οποίος ξεκίνησε τις τελευταίες 10 ημέρες.

Να σημειωθεί ότι εάν απαιτηθεί νοσηλεία, η ασθένεια επαναταξινομείται ως σοβαρή οξεία λοίμωξη του αναπνευστικού (SARI, Sever Acute Respiratory Infection).

O ορισμός της γριπώδους συνδρομής από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας δεν είναι ο μόνος, καθώς άλλοι οργανισμοί μπορεί να έχουν διαφορετικούς ορισμούς. Για παράδειγμα, το επίσης πλέον γνωστό μας λόγω COVID αμερικανικό Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών CDC ορίζει τη γριπώδη συνδρομή ως την εμφάνιση πυρετού 38° C ή μεγαλύτερου με ταυτόχρονα συμπτώματα βήχα ή πονόλαιμου.

Συχνότητα

Η γριπώδης συνδρομή είναι συχνότατη. Υπολογίζεται ότι οι ενήλικες μπορεί να παρουσιάσουν από 1 έως 3 επεισόδια ετησίως, ενώ η συχνότητα είναι ακόμη μεγαλύτερη στα παιδιά που μπορεί να παρουσιάζουν 3 έως 6 επεισόδια κάθε χρόνο. Όπως αναμένεται, η πλειοψηφία των επεισοδίων είναι από Οκτώβριο έως Μάρτιο.

Πού οφείλεται

Η γριπώδη συνδρομή μπορεί να οφείλεται στον ιό της γρίπης, χωρίς όμως να αποκλείονται και άλλοι ιοί που επηρεάζουν το αναπνευστικό μας σύστημα και προκαλούν συμπτώματα παρόμοια με αυτά της γρίπης. Πρέπει να τονίσουμε (αλλά και να αποδεχθούμε) ότι μαζί με τον ιό της γρίπης, κάθε χειμώνα υπάρχουν “παράπλευροι ιοί”, οι οποίοι φυσικά παρουσιάζουν διασπορά στον πληθυσμό.

Αντιμετώπιση

Τα αντιιικά φάρμακα μπορούν να αμβλύνουν τα συμπτώματα της γριπώδους συνδρομής και να μειώσουν τη διάρκεια της ασθένειας κατά περίπου 1 με 2 ημέρες. Συνιστάται η λήψη τους μέσα σε 48 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων, οπότε παρουσιάζουν και τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Ωστόσο, ακόμη και αν ληφθούν αργότερα, μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση τυχόν επιπλοκών.

Πέρα από τα φάρμακα, ο γιατρός θα συστήσει πρόσληψη υγρών για την αποφυγή αφυδάτωσης του οργανισμού, επαρκή ύπνο και άφθονη ξεκούραση για την ανασύνταξη του ανοσοποιητικού και πιθανόν μη συνταγογραφούμενα φάρμακα που θα βοηθήσουν στην αντιμετώπιση ρινικής συμφόρησης ή βήχα.

Να θυμίσουμε για μία ακόμη φορά ότι τα αντιβιοτικά δεν έχουν καμία απολύτως δράση εναντίων των ιών που προκαλούν γριπώδη συνδρομή (και φυσικά του ιού της γρίπης) καθώς η δράση τους περιορίζεται αποκλειστικά στις λοιμώξεις που προκαλούνται από βακτήρια.

Γριπώδης συνδρομή και παιδιά

Καθώς η γριπώδης συνδρομή είναι μία κατ’ εξοχήν “παιδική” υπόθεση, που βασανίζει όμως μικρούς και μεγάλους, ακολουθήστε τις παρακάτω συμβουλές εάν το παιδί σας παρουσιάσει συμπτώματα:

• Κρατήστε το παιδί στο σπίτι μέχρι να γίνει καλά.
• Αποφύγετε τον συγχρωτισμό του παιδιού με άλλα παιδιά, ιδίως αν στο σπίτι υπάρχει μωρό ηλικίας μικρότερης του έτους.
• Εάν το παιδί σας φαίνεται καταβεβλημένο και νωθρό, έστω και χωρίς ιδιαίτερα υψηλό πυρετό, ζητήστε να το εξετάσει άμεσα ο παιδίατρος.
• Ακολουθήστε τις συμβουλές και τις οδηγίες του παιδιάτρου.
• Χορηγήστε προσεκτικά τα φάρμακα στις δόσεις που σας έχει συστήσει ο παιδίατρος. Μην αγοράζετε και μην χορηγείτε αντιβιοτικά στο παιδί.
• Μη διακόπτετε τη θεραπεία με δική σας πρωτοβουλία.
• Στείλτε το παιδί στο σχολείο ή στον παιδικό σταθμό όταν θα είναι τουλάχιστον 24 ώρες απύρετο και θα νιώθει εντελώς καλά.

Τι είναι το κοινό κρυολόγημα;

- Είναι η πιο συχνή λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπου και μαζί με την Γρίπη αποτελούν στο δυτικό κόσμο την 1η αιτία νοσηρότητας. Εμφανίζεται με μορφή μικρών ή μεγάλων επιδημιών κυρίως  κατά τους  χειμερινούς μήνες, αλλά και το φθινόπωρο ή την άνοιξη.  Υπάρχει εδώ ένα μπέρδεμα με τους όρους που χρησιμοποιούμε στην καθ’ ημέρα πράξη.

Να σημειώσουμε ότι και το κρυολόγημα και η Γρίπη οφείλονται σε ιούς (και  όχι άμεσα στο «κρύο» ή σε άλλους παράγοντες όπως το κάπνισμα, το στρες  ή την κόπωση που απλά συντελούν στην εμφάνισή τους μέσω της  ευόδωσης ιδανικών συνθηκών ανάπτυξης ή της πτώσης της άμυνας του οργανισμού).

 Ποια είναι  τα συμπτώματα του κρυολογήματος  και πως το ξεχωρίζουμε από τη Γρίπη;

- Τα συμπτώματά τους μοιάζουν αρκετά και δεν είναι πάντα εύκολο   να τα διακρίνουμε. Υπάρχουν πάνω από 200 είδη ιών που προκαλούν κρυολόγημα με διάφορες παραλλαγές στα συμπτώματα. Συνήθως για το κρυολόγημα τα συμπτώματα είναι ελαφρύτερα και περιλαμβάνουν πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση και καταρροή ή φτέρνισμα, βήχα, πονοκέφαλο και γενικευμένη αδυναμία/ κακουχία με χαμηλό συνήθως πυρετό. Διαρκούν για 3-7 ημέρες ενώ ο βήχας, ανάλογα με την ευαισθησία μας, μπορεί να επιμένει και περισσότερο.

Η Γρίπη που οφείλεται στους ιούς της Γρίπης τύπου Α και Β εμφανίζεται είτε με μορφή σποραδικών κρουσμάτων είτε επιδημιών μια και κάθε χρόνο μεταλλάσσονται, οπότε εμφανίζονται διαρκώς διαφορετικά στελέχη. Έχει συνήθως βαρύτερα συμπτώματα με οξεία εισβολή του πυρετού, μεγαλύτερη αδυναμία που πολλές φορές μας καθηλώνει στο κρεβάτι, μεγαλύτερο πονοκέφαλο και υψηλότερο πυρετό, καθώς και αντίστοιχα με το κρυολόγημα συμπτώματα από το αναπνευστικό. Μπορεί ακόμη  να εκδηλωθεί με συμπτώματα από το πεπτικό, όπως πόνους στην κοιλιά, εμέτους ή διάρροια.

 Πως μεταδίδονται οι ιώσεις αυτές και τι πρέπει να κάνουμε για να προφυλαχτούμε;

-  Οι ιώσεις αυτές μεταδίδονται με σταγονίδια από το αναπνευστικό  που εκλύονται κυρίως με τον βήχα και το φτέρνισμα, αλλά και με την ομιλία. Αυτά μπορούν να απορροφηθούν από τους βλεννογόνους μας είτε άμεσα (μέσω του αέρα) - εάν βρισκόμαστε πολύ κοντά ή σε κλειστό χώρο με πάσχον άτομο- ή μέσω μόλυνσης  των χεριών μας, ιδίως αν αυτά έχουν προηγουμένως αγγίξει επιφάνειες όπου επικάθονται σταγονίδια (όπως πόμολα, χειρολαβές, κ.ο.κ.)

 Πώς αντιμετωπίζονται οι ιώσεις;

- Δεν υπάρχουν ειδικά φάρμακα για το κρυολόγημα, παρά μόνο για τον ιό της Γρίπης και τα οποία δίνονται με περίσκεψη σε ειδικές περιπτώσεις, όπως βαριά κλινική εικόνα - που απαιτεί ενδεχόμενα και νοσηλεία - ή ιδιαίτερα ευπαθείς κατηγορίες ασθενών, ακόμη και πριν την εργαστηριακή επιβεβαίωση.

 ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΗ ΑΓΩΓΗ:

Αυτό που έχει σημασία είναι η αποφυγή σωματικής κόπωσης, η σωστή ενυδάτωση με άφθονα υγρά για την ρευστοποίηση των εκκρίσεών μας και η καταπολέμηση των συμπτωμάτων που μας βασανίζουν.

1. Δίνουμε αντιπυρετικά όταν υπάρχει πυρετός >38 (όχι ασπιρίνη σε παιδιά και νέους, προτιμούμε την παρακεταμόλη) και παίρνουμε τα ίδια φάρμακα ως παυσίπονα για την αντιμετώπιση των πόνων στο κεφάλι και στα κόκκαλα.

2. Εάν καπνίζουμε θα πρέπει να σταματήσουμε αμέσως το κάπνισμα.

3. Αποφεύγουμε το αλκοόλ.

4. Κάνουμε γαργάρες με σόδα και χαμομήλι ή ειδικά αντιφλεγμονώδη υγρά για να καταπραΰνουμε τον πονόλαιμο.

5. Παίρνουμε για λίγες ημέρες ψεκαζόμενα αποσυμφορητικά για να αναπνέουμε καλά από την μύτη.

6. Δεν παίρνουμε αντιβιοτικά παρά μόνο αν μετά από επικοινωνία και εξέταση από τον γιατρό μας θεωρηθεί ότι υπάρχει δευτερογενής επιπλοκή οφειλόμενη σε μικρόβια (όπως ωτίτιδα ή φαρυγγίτιδα ή βρογχίτιδα) καθώς τα αντιβιοτικά καμία προληπτική δράση ή επηρεασμό της πορείας της ίωσης δεν επιφέρουν.

 Προληπτικά μέτρα κατά των ιώσεων

• Για την πρόληψη θα πρέπει να αποφεύγουμε τη στενή επαφή με πάσχοντα άτομα, ενώ όταν πάσχουμε  εμείς ή τα παιδιά μας  θα πρέπει να κρατάμε τους ασθενείς στο σπίτι μέχρι την πτώση του πυρετού (συνήθως μετά από αυτό δεν είμαστε μεταδοτικοί).

• Πρέπει να διδαχτούμε να φτερνιζόμαστε και να φυσάμε την μύτη μας σε χαρτομάντιλα μίας χρήσης που θα πετιούνται αμέσως, ή στον αγκώνα μας με τον οποίο δεν πιάνουμε άλλες επιφάνειες για να τις μολύνουμε.

• Το συχνό και καλό πλύσιμο των χεριών με νερό και σαπούνι ή με αντισηπτικό υγρό όταν το πρώτο δεν είναι εφικτό, απομακρύνει ή σκοτώνει τους ιούς.

• Επίσης συστήνεται ο ετήσιος εμβολιασμός με το εμβόλιο της εποχικής γρίπης σε όλα τα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς πληθυσμούς

Πώς καθορίζεται η σύσταση του εμβολίου της γρίπης κάθε χρόνο;

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συλλέγει πληροφορίες για τα στελέχη του ιού της γρίπης που κυκλοφορούν κάθε χρόνο σε όλον τον κόσμο, μέσω ειδικού δικτύου εργαστηρίων που έχει δημιουργήσει (πάνω από 110 εργαστήρια σε περισσότερες από 80 χώρες). Με βάση τις πληροφορίες που συλλέγονται από το δίκτυο, το Φεβρουάριο κάθε χρόνου (για το βόρειο ημισφαίριο) ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει προς τις φαρμακοβιομηχανίες τη σύνθεση του εμβολίου της επόμενης χρονιάς.

Γιατί πρέπει να κάνω εμβόλιο κάθε χρόνο;

Οι ιοί της γρίπης αλλάζουν συνεχώς. Γενικά, σε κάθε περίοδο γρίπης κυκλοφορούν στελέχη του ιού που έχουν μικρές διαφορές από αυτά της προηγούμενης περιόδου. Για το λόγο αυτό η σύνθεση του εμβολίου αλλάζει κάθε χρόνο. Ακόμη και στην περίπτωση που η σύνθεση του εμβολίου είναι η ίδια με αυτή της προηγούμενης περιόδου, ο εμβολιασμός πρέπει να επαναλαμβάνεται γιατί η ανοσία που αφήνει το εμβόλιο εξασθενεί μετά από 6 μήνες περίπου, επομένως δεν υπάρχει προστασία εναντίον της γρίπης την επόμενη περίοδο.

Πόσο αποτελεσματικό είναι το εμβόλιο της γρίπης;

Όταν οι ιοί της γρίπης που περιλαμβάνει το εμβόλιο είναι παρόμοιοι με τους ιούς που κυκλοφορούν τη συγκεκριμένη περίοδο, είναι πολύ αποτελεσματικό. Από μελέτες που έχουν γίνει, έχει δειχθεί ότι προστατεύεται από τη νόσο το 70-90% των ατόμων που εμβολιάζονται. Στους ηλικιωμένους και σε αυτούς που πάσχουν από σοβαρά χρόνια νοσήματα το εμβόλιο συχνά είναι λιγότερο αποτελεσματικό, αλλά ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις μειώνει τις εισαγωγές στο νοσοκομείο και τους θανάτους από επιπλοκές.

Μπορεί το εμβόλιο να προκαλέσει γρίπη;

Όχι. Το εμβόλιο περιέχει νεκρούς ιούς γρίπης ή τμήματα του ιού και για τον λόγο αυτό δεν προκαλεί νόσο.

Πρέπει να γίνεται επαναληπτική δόση εμβολίου κατά την διάρκεια μιας περιόδου;

Όχι. Στους ενήλικες αρκεί να γίνεται μόνο μία δόση εμβολίου κάθε χρόνο. Μελέτες έχουν δείξει ότι επαναληπτική δόση του εμβολίου γρίπης δεν προσφέρει στην βελτίωση της ανοσίας. Στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των 9 ετών που εμβολιάζονται για πρώτη φορά κατά της γρίπης, πρέπει να γίνονται δύο δόσεις εμβολίου, σε διάστημα τουλάχιστον ενός μήνα η μία από την άλλη.

Πότε πρέπει να γίνεται ο εμβολιασμός;

Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται κάθε χρόνο κατά το χρονικό διάστημα Οκτωβρίου-Νοεμβρίου. Χρειάζονται περίπου 2 εβδομάδες από τον εμβολιασμό ώστε ο οργανισμός να δημιουργήσει προστατευτικά αντισώματα για τη γρίπη. Παρόλο που ο καλύτερος χρόνος για εμβολιασμό είναι η περίοδος Οκτωβρίου-Νοεμβρίου, μπορεί κάποιος να εμβολιαστεί και αργότερα, εάν ανήκει στις ευπαθείς ομάδες και για κάποιο λόγο δεν εμβολιάστηκε έγκαιρα.

Ποια άτομα πρέπει να εμβολιάζονται;

Σύμφωνα με τις συστάσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι ομάδες υψηλού κινδύνου που θα πρέπει να εμβολιάζονται κάθε χρόνο είναι οι εξής:

1. Άτομα ηλικίας 60 ετών και άνω.

2. Παιδιά και ενήλικες που παρουσιάζουν έναν ή περισσότερους από τους παρακάτω επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια νοσήματα:

- Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες

- Καρδιακή νόσο με σοβαρές αιμοδυναμικές διαταραχές

- Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη εξαιτίας νοσήματος ή θεραπείας).

- Μεταμόσχευση οργάνων

- Δρεπανοκυτταρική νόσο (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)

- Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα Χρόνια νεφροπάθεια

3. Νευρομυϊκά νοσήματα

4. Έγκυες γυναίκες ανεξαρτήτου ηλικίας κύησης

5. Λεχωϊδες

6. Θηλάζουσες

7. Άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI)>40 kg/m2

8. Παιδιά που λαμβάνουν μακροχρόνια ασπιρίνη (π.χ. παιδιά με νόσο Kawasaki, ρευματοειδή αρθρίτιδα κ.ά.), για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης συνδρόμου Reye μετά από γρίπη

9. Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με υποκείμενο νόσημα, τα οποία διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο επιπλοκών από τη γρίπη

10. Οι κλειστοί πληθυσμοί (προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές γυμνασίων-λυκείων, στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών, ειδικών σχολείων ή σχολών, τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.)

11. Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας (ιατρονοσηλευτικό προσωπικό και λοιποί εργαζόμενοι).

Εάν έχω νοσήσει από γρίπη πέρυσι, θα έχω ανοσία τη φετινή χρονιά;

Η μόλυνση από έναν ιό γρίπης μία χρονιά, προσφέρει στο άτομο κάποιου βαθμού ανοσία σε παρόμοια στελέχη του ιού της γρίπης για ένα ή περισσότερα έτη. Ο βαθμός προστασίας εξαρτάται από την κατάσταση υγείας του κάθε ατόμου. Νέα, υγιή άτομα, με φυσιολογικό ανοσοποιητικό σύστημα, προστατεύονται σε υψηλότερο βαθμό σε σχέση με άτομα με πιο εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ο ιός της γρίπης "αλλάζει" τόσο συχνά που τα αντισώματα που παράγονται έναντι ενός στελέχους γρίπης μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματικά έναντι άλλων στελεχών. Επιπλέον, δεν επικρατεί κάθε χρόνο το ίδιο στέλεχος γρίπης.

Πώς μπορώ να προστατευθώ από τη γρίπη;

Μέχρι σήμερα, ο κύριος τρόπος για να προστατευθεί κανείς από τη γρίπη είναι ο έγκαιρος εμβολιασμός. Κανένα φάρμακο δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον αντιγριπικό εμβολιασμό, που είναι το κύριο μέτρο πρόληψης για την γρίπη.