Τι είναι Αιμορροΐδοπάθεια;

Η αιμορροϊδοπάθεια, γνωστή στο ευρύ κοινό ως «αιμορροΐδες», είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις που μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ποιότητα της καθημερινής ζωής και το «ευ ζείν» αυτών που πάσχουν απ' αυτές.

Επιδημιολογικά, παρουσιάζει παγκόσμια διάδοση και ο ένας στους πέντε, ή, σύμφωνα με άλλους ερευνητές, ο ένας στους τρεις ανθρώπους του πληθυσμού της γης θα ταλαιπωρηθεί σε κάποια περίοδο της ζωής τους από αυτό το βασανιστικό πρόβλημα. Η νόσος είναι γνωστή από την αρχαιότητα και αναφέρεται από τους αρχαίους Αιγύπτιους, Έλληνες και Ρωμαίους.

Επειδή η νόσος αυτή αφορά μία περιοχή του σώματος για την οποία το ευρύ  κοινό πολλές φορές νοιώθει άβολα να συζητήσει ή και να ενδιαφερθεί σοβαρά ο ασθενής με αιμορροΐδες φθάνει στον ιατρό αργά, με προχωρημένα ενοχλήματα, χωρίς σωστή διάγνωση και, κάποιες φορές, με ελλιπή θεραπεία. Επίσης, κάθε ενόχλημα στην περιοχή του πρωκτού δεν πρέπει να αποδίδεται σε «αιμορροϊδες». 'Aλλες παθήσεις, που εμφανίζονται συχνότατα στο γενικό πληθυσμό, όπως ραγάδες, περιπρωκτικά συρίγγια, αποστήματα και πλήθος άλλων μπορεί να παρουσιάζονται με ανάλογο τρόπο ή ακόμη και να συνυπάρχουν με αιμορροϊδες. Η λαθεμένη εκτίμηση από τον ασθενή αλλά και, δυστυχώς, η ανεπιτυχής διάγνωση, κάποιες φορές, από το μη ειδικό ιατρό, οδηγεί στην εμμονή των συμπτωμάτων μετά την εγχείρηση για αιμορροϊδες.

Η διάγνωση της αιμορροϊδικής νόσου τίθεται από τον ειδικό ιατρό και όχι από τον ίδιο τον ασθενή ή κάποιον γνωστό του. Έτσι μόνο η θεραπεία των αιμορροΐδων μπορεί να είναι αποτελεσματική και να έχει ο ασθενής την δυνατότητα να απαλλαχθεί από  το χρόνιο αυτό βασανιστικό πρόβλημα.

Τι είναι οι αιμορροΐδες

Η αλήθεια είναι ότι όλοι οι άνθρωποι έχουν αιμορροΐδες στην περιοχή του πρωκτού, δηλαδή αυτές αποτελούν φυσιολογικό ανατομικό στοιχείο της περιοχής αυτής. Είναι ουσιαστικά αιμοφόρα αγγεία, μικρές φλέβες και αρτηρίες, δηλαδή «σωληνάκια» που μεταφέρουν αίμα στην περιοχή του πρωκτού. Σχηματίζουν ένα σύμπλεγμα αγγείων, που ονομάζεται «αιμορροϊδικό πλέγμα». Επίσης κατά την διάρκεια της αφόδευσης δρουν σαν προστατευτικά μαξιλάρια, στην περιοχή που βρίσκεται ο σφιγκτήρας του πρωκτού, ο οποίος συγκρατεί τα κόπρανα μέσα στο τελευταίο μέρος του εντέρου, αλλά και επιτρέπει την δίοδό τους κατά την αφόδευση. Το τελευταίο τμήμα του εντέρου, πάνω από τον πρωκτό, ονομάζεται ορθό, και παίζει το ρόλο αποθήκης των κοπράνων, πριν αυτά αποβληθούν από τον ανθρώπινο οργανισμό, με τη λειτουργία της αφόδευσης. Τότε χαλαρώνει ο σφιγκτήρας του πρωκτού και η κάθοδος των κοπράνων προς τα έξω είναι πλέον εφικτή.  Φυσιολογικά το αιμορροϊδικό πλέγμα είναι γεμάτο με αίμα. Κατά την αφόδευση, με τη χαλάρωση του πρωκτικού σφιγκτήρα, το πλέγμα αδειάζει από το αίμα και ξαναγεμίζει μετά το πέρας της λειτουργίας αυτής. Έτσι οι αιμορροϊδες, σε κάποιο βαθμό, βοηθούν τον πρωκτικό σφιγκτήρα στη σύγκλειση του πρωκτού και συμβάλλουν, έτσι, στην εγκράτεια των κοπράνων.

Θρομβωμένη αιμορροΐδα

Το πρόβλημα ξεκινά όταν οι αιμορροΐδες διογκώνονται, μεγαλώνουν και φουσκώνουν και οι ιστοί που τις κρατούν στην θέση τους χαλαρώνουν. Όταν αυτό συμβεί τότε μιλάμε για πάθηση των αιμορροΐδων, με άλλα λόγια αιμορροϊδοπάθεια.

Τα αίτια

Πολλές είναι οι αιτίες που ενοχοποιούνται. Η δυσκοιλιότητα είναι η κυριότερη. Στις κοινωνίες με το λεγόμενο «δυτικό» τρόπο ζωής ο άστατος τρόπος διατροφής, η κρεατοφαγία, η καθιστική ζωή, η ελαττωμένη άσκηση και το καθημερινό άγχος συμβάλλει στην έξαρση της δυσκοιλιότητας, που οδηγεί στην εμφάνιση αιμορροϊδοπάθειας στα άτομα που έχουν κάποια προδιάθεση. Η διατροφή αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα. Οι αιμορροίδες είναι σπάνια πάθηση στην Αφρικανική ήπειρο. Όταν όμως μετανάστες από την Αφρική στις Η.Π.Α. διατραφούν όπως και οι Αμερικανοί, αυξάνεται και σε αυτούς η συχνότητα εμφάνισης αιμορροϊδοπάθειας και σε αυτούς.

'Aλλες καταστάσεις που συμβάλλουν στην έξαρση των αιμορροΐδων είναι η εγκυμοσύνη, η μεγάλη ηλικία, ο έντονος βήχας, όπως στην βρογχίτιδα των χρόνιων καπνιστών, η συχνή άρση βαρέων αντικειμένων σε κάποια επαγγέλματα, η συνήθεια ορισμένων να σπαταλούν πολύ χρόνο στην λεκάνη της τουαλέτας, ακόμα και η κληρονομική προδιάθεση. Πάντως η χρόνια δυσκοιλιότητα, η έντονη προσπάθεια στην αφόδευση και η μεγάλη διάρκειά της αποτελούν τους σοβαρότερους επιβαρυντικούς παράγοντες. Η υψηλότερη συχνότητα αιμορροϊδων εμφανίζεται μεταξύ των 40 και 50 ετών. Οι γυναίκες, μάλιστα, εμφανίζουν σπανιότερα αιμορροϊδες συγκριτικά με τους άντρες.

Τα συμπτώματα

• Πόνος στην περιοχή του πρωκτικού δακτυλίου
• Αιμορραγία
• Έκκριση βλέννης
• Τοπικός ερεθισμός
• Κνησμός
• Ασυμπτωματική ή επώδυνη διόγκωση
• Αίσθημα ατελούς αφόδευσης

Η οποιαδήποτε ενόχληση στην περιοχή του πρωκτού πρέπει να εκτιμάται άμεσα από ειδικό ιατρό.

Η διάγνωση

Ο γιατρός θα πρέπει να εκτιμήσει την κατάσταση, αποκλείοντας την ύπαρξη άλλων παθήσεων, που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα με τις αιμορροΐδες, όπως ραγάδες, περιπρωκτικά συρίγγια και αποστήματα. Ιδιαίτερη προσοχή, μάλιστα, πρέπει να δίνεται στους ενήλικες άνω των 50 ετών, καθώς η εμφάνιση αίματος στα κόπρανα μπορεί να υποκρύπτει καρκίνο του παχέος εντέρου (ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στον κόσμο).

Θεραπεία

Οι αιμορροϊδες, ανάλογα με το στάδιο εξέλιξης τους διακρίνονται σε τέσσερις βαθμούς: 1ου βαθμού είναι αιμορροϊδες που δεν είναι εμφανείς από έξω και φαίνονται μόνο με το πρωκτοσκόπιο κατά την εξέταση, 2ου βαθμούείναι αυτές που προπίπτουν μέσα στον πρωκτό, 3ου βαθμού αυτές που εξέρχονται έξω από τον πρωκτό και ανατάσσονται από τον ίδιο τον ασθενή με τη βοήθεια του δακτύλου του και 4ου βαθμού αυτές που εξέρχονται και δεν ανατάσσονται εύκολα.

Η θεραπεία των αιμορροίδων των δύο αρχικών σταδίων είναι συντηρητική.

Το πιο σημαντικό είναι η καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας. Οι δύο πιο απλοί και απαραίτητοι τρόποι γι αυτό είναι η αύξηση των φυτικών ινών και του νερού στην διατροφή. Το Αμερικανικό Κολέγιο Χειρουργών Παχέος Εντέρου και Ορθού συμβουλεύει την κατανάλωση 6-8 ποτηριών νερού και τουλάχιστον 30 γραμμαρίων φυτικής ίνας καθημερινά. Αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Αρκεί να σκεφθούμε ότι ένα μήλο έχει μόνο 3 γραμμάρια ίνας, μία τομάτα μόνο δύο. Παρόλα αυτά τα φρούτα και τα λαχανικά είναι η κύρια πηγή ινών. Η κατανάλωση δημητριακών γίνεται έτσι απαραίτητη: μία κούπα All Bran περιέχει 27 γραμμάρια ίνας. Υπάρχουν βέβαια ειδικοί κατάλογοι περιεχομένου των διαφόρων τροφών σε ίνες που κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να προμηθευτεί από ειδικούς ιατρούς ή φαρμακεία. Το διάβασμα περιοδικών και η σπατάλη πολλού χρόνου στην λεκάνη της τουαλέτας δεν είναι τόσο καλή συνήθεια.

Εσωτερικές αιμορροΐδες

Αν περνούν πάνω από δύο ημέρες χωρίς αφόδευση ή αν χρειάζονται πάνω από 5 λεπτά μέχρι την δίοδο των κοπράνων η ιατρική συμβουλή είναι απαραίτητη. Προσοχή, όχι καθαρκτικά φάρμακα που είναι ερεθιστικά και πρέπει να δίνονται σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Η χρήση τοπικών πρωκτικών αλοιφών βοηθά, αλλά μόνο παροδικά! Η κατάχρηση τους μπορεί να οδηγήσει σε ατροφία του δέρματος του πρωκτού, λόγω της κορτιζόνης που, πολλές φορές, αυτά τα σκευάσματα περιέχουν, αλλά και σε επικίνδυνες μορφές περιπρωκτικής δερματίτιδας, που μπορεί να είναι πιο βασανιστική και δυσίατη από τις ίδιες τις αιμορροϊδες.

Όταν οι αιμορροΐδες επιμένουν, παρά τα παραπάνω μέτρα, όταν είναι πολύ διογκωμένες και δεν ξαναμπαίνουν μέσα, ιδιαίτερα όμως όταν  αιμορραγούν συνεχώς τότε απαιτείται κάποια επεμβατική μέθοδος.

Μια από τις παλαιότερες μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν ήταν η διαστολή του πρωκτού με την τοποθέτηση 6-8 δακτύλων του χειρουργού και τον ασθενή υπό νάρκωση (τεχνική Lord). Λόγω του σοβαρού κινδύνου ακράτειας και των συχνών υποτροπών της νόσου, η μέθοδος αυτή έχει καταδικαστεί ως ακατάλληλη και επικίνδυνη από τους περισσότερους ειδικούς χειρουργούς του ορθοπρωκτικού σωλήνα.

Μια πλειάδα επεμβατικών τεχνικών έχουν εφαρμοστεί και έχουν προσφέρει βοήθεια στη χειρουργική επίλυση του προβλήματος της αιμορροϊδοπάθειας. Η σκληροθεραπεία, οι ελαστικοί δακτύλιοι (τεχνική Baron), η φωτοπηξία, η  «ανοικτή» αιμορροϊδεκτομή (τεχνική Milligan- Morgan) της Βρεττανικής σχολής, η «κλειστή» τεχνική (Ferguson) της Αμερικάνικής σχολής, η χρήση συρραπτικού μηχανήματος (τεχνική Longo) είναι ονομαστικά κάποιες από αυτές. Το υπαρκτό ενδεχόμενο υποτροπής, τα, έστω, και μικρά ποσοστά αποτυχίας, αλλά και επιπλοκών, ο, πολλές φορές, έντονος μετεγχειρητικός πόνος, ο οποίος είναι και η κύρια αιτία καθυστέρησης και πηγή αποθάρρυνσης για αναζήτηση χειρουργικής βοήθειας από το φοβισμένο ασθενή, καθώς και η πληρέστερη κατανόηση της αιτιοπαθογένειας της αιμορροϊδικής νόσου από τους σύγχρονους χειρουργούς οδήγησαν στην ανάπτυξη μοντέρνων, λιγότερο ακρωτηριαστικών και περισσότερο αναίμακτων μεθόδων για την οριστική αντιμετώπιση των  αιμορροϊδων. Η γνώση της ανατομίας των αιμορροϊδικών αγγείων, η άμεση σχέση της αιματικής ροής με τη δημιουργία αιμορροϊδικών όζων και η έντονη ανάπτυξη της τεχνολογίας των υπερήχων τις τελευταίες δεκαετίες, πρόσφεραν τη βάση για την ανάπτυξη μιας πρωτοποριακής μεθόδου:

Η καθοδηγούμενη με υπέρηχο απολίνωση των αιμορροϊδικών αρτηριών είναι μια μοντέρνα, ελάχιστα επεμβατική μέθοδος για την ανώδυνη αντιμετώπιση των αιμορροΪδων.

Ένα ειδικό πρωκτοσκοπικό εργαλείο εντοπίζει τις αιμορροϊδικές αρτηρίες με τη βοήθεια του ενσωματωμένου υπερήχου Doppler. Οι ήδη εντοπισμένες αρτηρίες απολινώνονται με τη βοήθεια ειδικών ραμμάτων και, έτσι διακόπτεται η κυκλοφορία του αίματος, οι αιμορροϊδες παύουν να τροφοδοτούνται, ατροφούν και συρρικνώνονται. Δεν απαιτείται τομή στο δέρμα ή στο βλεννογόνο του πρωκτού με νυστέρι ή με άλλο εργαλείο κοπής (π.χ. laser). H χρήση γενικής αναισθησίας δεν είναι απαραίτητη.

Ο μέσος χρόνος ολοκλήρωσης της επέμβασης είναι περίπου μισή ώρα. Ο πόνος είναι ελάχιστος ή και ανύπαρκτος μετά το χειρουργείο.

Ο ασθενής μπορεί να επιστρέψει στο σπίτι του την ίδια ημέρα και στις καθημερινές του ασχολίες την επομένη. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα ή φαρμακευτική αγωγή προ- και μετεγχειρητικά. Ειδικά για αιμορροϊδες που αιμορραγούν τα αποτελέσματα είναι άμεσα.

Πέραν όμως των συμπτωματικών και αιμορραγούσων αιμορροϊδων η μέθοδος των υπερήχων ενδείκνυται και για τους τέσσερις βαθμούς αιμορροϊδων που προκαλούν προβλήματα. Η μέθοδος αυτή έχει ήδη εφαρμοστεί στην Ευρώπη και στην Αμερική και έχει ανακουφίσει χιλιάδες αιμορροϊδοπαθείς.