Το τσιγάρο σκοτώνει την καρδιά.

Πότε επιτέλους και οι εν Ελλάδι νομοθετούντες θα νομοθετήσουν με ουσιαστικά μέτρα για την προστασία των μη καπνιστών από τους καπνιστές; Σε όλες τις χώρες του δυτικού πολιτισμού έχουν ληφθεί αυστηρά μέτρα για άκαπνο αέρα στα ταξί και στα άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς, στους χώρους εργασίας, στα δημόσια και ιδιωτικά γραφεία, εστιατόρια, μπαρ, ξενοδοχεία, εργοτάξια, σχολεία, πανεπιστήμια, κλινικές και βέβαια στα νοσοκομεία και στα κυλικεία τους.

Τα στοιχεία επιδημιολογικών ερευνών που συγκέντρωσε η Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου Johns Hopkins δείχνουν την άμεση συσχέτιση καρκίνου του πνεύμονος και παθητικού καπνίσματος («Chest», Μάιος 2004; 125: 805-835). Οι παράγωγες ουσίες του καπνίσματος (ΗΟΕΤ Val και κοτινίνη) συνδέονται εξάλλου άμεσα με τα πρώτα στάδια της καρκινογένεσης απανταχού του σώματος, όχι μόνο με τον καρκίνο των βρόγχων («Archives of Environmental Health», 2002; 57: 416-421).

Παιδιά που αναπτύσσονται σε περιβάλλον όπου υπάρχει καπνός τσιγάρου, πίπας ή πούρου έχουν επηρεασμένες αναπνευστικές λειτουργίες, με μεγάλη πιθανότητα οι βλάβες αυτές να συνεχισθούν και στην ενήλικο ζωή («American Journal of Respiratory & Critical Care Medicine», 2005; 171:78-82). Η νοσηλεία των παιδιών των καπνιστών κοστίζει πολύ - ιδιαίτερα πολύ στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ) νηπίων. Δαπανηρή είναι και η νοσηλεία των παιδιών των καπνιστών αλλά και των ενηλίκων που δεν καπνίζουν αλλά εργάζονται σε περιβάλλον που έχει καπνό.

Στη Νότια Φινλανδία μελετήθηκαν νεοδιαγνωσθέντες ενήλικοι με βρογχικό άσθμα ηλικίας 21-63 ετών. Η μόνη αιτία που βρέθηκε ήταν καπνός τσιγάρου, πούρου ή πίπας στο σπίτι ή στον χώρο εργασίας. («American Journal of Public Health», 2003; 93: 2055-2060). Καπνός στο πατρικό σπίτι αρχικά, καπνός και στη δουλειά.

Τσιγάρο και καρδιά: Λίγα λεπτά αρκούν για τη ζημιά

Ξέρετε βέβαια για την υπέρταση, την κακή χοληστερίνη (LDL), που δημιουργεί τις στενώσεις στις αρτηρίες της καρδιάς, το σάκχαρο, τη γλυκοζιωμένη αιμοσφαιρίνη, το ουρικό οξύ, τα τριγλυκερίδια και τους λοιπούς παράγοντες που προδιαθέτουν σε στεφανιαία καρδιοπάθεια, εγκεφαλικά επεισόδια, νεφρική ανεπάρκεια και αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων. Ολους αυτούς τους προδιαθεσικούς παράγοντες τους μετράμε εύκολα.

Πώς όμως μετράμε την προδιάθεση της παθητικής καπνίστριας και του παθητικού καπνιστή να πάθουν εγκεφαλικά επεισόδια ή στεφανιαία νόσο; Με την κοτινίνη του ορού του αίματος. Σε προοπτική μελέτη διαρκείας 20 ετών που έκανε το Ιατρικό Πανεπιστήμιο του Αγίου Γεωργίου (St. George's Medical School) στο Λονδίνο και σε άλλες 18 πόλεις της Αγγλίας σε 4.729 εθελοντές και εθελόντριες που δεν κάπνιζαν έγιναν μετρήσεις κοτινίνης του ορού σε διαδοχικά δείγματα αίματος στη διάρκεια της 20ετίας. Οσο υψηλότερη η στάθμη κοτινίνης στο αίμα των μη καπνιστών τόσο υψηλότερος ο κίνδυνος για στεφανιαία καρδιοπάθεια. («British Medical Journal», 2004; 329: 200-205).

Οι επιπτώσεις στην υγεία των παθητικών καπνιστών που ζουν ή δουλεύουν σε περιβάλλον όπου υπάρχει καπνός είναι γνωστές κατά το μάλλον ή ήττον. Τι μπορεί να συμβεί όμως αν εσύ, ο μη καπνιστής που ζεις και δουλεύεις σε περιβάλλον όπου δεν υπάρχουν καπνιστές ή καπνίστριες, εκτεθείς απότομα σε καπνό τσιγάρου; Στο εστιατόριο που μπήκες, στο ταξί όπου άναψε τσιγάρο ο ταξιτζής, στο δημόσιο γραφείο όπου καπνίζει ο υπάλληλος, στο νοσοκομείο όπου καπνίζει μπροστά σου ο γιατρός κ.ο.κ.;

Το ερώτημα αυτό απαντά η σημαντικότατη εργασία που έκανε το Πανεπιστήμιο της Οσάκα στην Ιαπωνία: η έκθεση μη καπνιστού, έστω και ολιγόλεπτη, σε καπνό τσιγάρου προκαλεί απότομη δυσλειτουργία των ενδοθηλιακών κυττάρων των στεφανιαίων αρτηριών («Journal of the American Medical Association», 2001; 286: 462-463). Το νιτρικό οξείδιο (ΝΟ) είναι η ενδογενής ουσία που προστατεύει τα αναπνευστικά κύτταρα αλλά και τα ενδοθηλιακά κύτταρα των στεφανιαίων αρτηριών. Οι καπνιστές και οι καπνίστριες έχουν πολύ χαμηλό ΝΟ στον αέρα που εκπνέουν. Εθελοντές μη καπνιστές στην πόλη Concord της Αυστραλίας με φυσιολογικό ΝΟ στον εκπνεόμενο αέρα εξετέθησαν για μόλις μία ώρα σε δωμάτιο που περιείχε καπνό τσιγάρου, πίπας ή πούρου. Το ΝΟ των εθελοντών μη καπνιστών έπεσε απότομα. Μειώθηκε δραστικά η ουσία που προστατεύει τους βρόγχους και τους πνεύμονες από διάφορες αναπνευστικές παθήσεις («American Journal of Respiratory & Critical Care Medicine», 2001; 164: 1043-1046).

Μη καπνίστριες συνοδοί αεροπλάνων τον καιρό που επιτρεπόταν το κάπνισμα από τους επιβάτες έπαθαν καρκίνο των βρόγχων και άλλες συνοδοί έπαθαν στεφανιαία καρδιοπάθεια. Πολλές πέθαναν. Στα ομοσπονδιακά δικαστήρια των ΗΠΑ βρίσκονται εν εξελίξει οι αγωγές αστικής ευθύνης κατά των αεροπορικών εταιρειών που επέτρεπαν τα τσιγάρα και κατά των εταιρειών που τα παρήγαγαν.

Η «τσιγαροαπαγόρευση» σκοτώνει εμφράγματα και εγκεφαλικά

Συνάδελφοί μου στο Πανεπιστήμιο του Σαν Φρανσίσκο στην Καλιφόρνια ανέλυσαν τις ωφέλειες του άκαπνου αέρα στους χώρους εργασίας της περιοχής έναν χρόνο μετά την απαγόρευση του καπνίσματος: ένα εκατομμύριο τριακόσιες χιλιάδες εργατοϋπάλληλοι σταμάτησαν τελείως το κάπνισμα. Απεφεύχθησαν 1.500 εμφράγματα του μυοκαρδίου σε σύγκριση με την προηγούμενη (καπνιστική!) χρονιά. Και δεν έγιναν 350 εγκεφαλικά επεισόδια. Με οικονομικό όφελος από την πρόληψη εμφραγμάτων και εγκεφαλικών συμβαμάτων 60 εκατ. δολαρίων για τον έναν χρόνο αποχής. Το 60% των εμφραγμάτων του μυοκαρδίου που απεφεύχθησαν αφορούσε παθητικούς καπνιστές. Με την απαγόρευση του καπνίσματος σώζεται η υγεία και η ζωή όχι μόνο των ενεργών καπνιστών αλλά και των παθητικών («American Journal of Medicine», 2005; 118: 933).

Η Ελλάδα ανά εκατομμύριο πληθυσμού έχει τη μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνησιμότητα από οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ των «25». Σήμερα ένα στα τρία ελληνόπουλα ηλικίας 18 ετών καπνίζει («Το Βήμα», 30.5.2006). Οσο μικρότερο αρχίζει το κάπνισμα το άτομο ή εκτίθεται σε καπνό τσιγάρου τόσο σοβαρότερη η βλάβη που προκαλεί, ιδιαίτερα στις αρτηρίες της καρδιάς. Πρόσφατα ο γενικός αρχίατρος των ΗΠΑ Richard Carmono συνόψισε βάσει μελετών τη ζημιά που κάνει το παθητικό κάπνισμα («International Herald Tribune», 28.7.2006):

* Εστω και βραχεία έκθεση σε καπνό τσιγάρου βλάπτει αμέσως το ενδοθήλιο των στεφανιαίων αρτηριών και τα επιθηλιακά κύτταρα των βρόγχων.

* Καπνός στο περιβάλλον μη καπνιστών αυξάνει τον κίνδυνο για καρδιοπάθεια κατά 25%-30% και για καρκίνο κατά 30%.

* Ο καπνός είναι η συχνότερη αιτία αιφνίδιου θανάτου των βρεφών. Παρ' όλο που στις ιατρικά προηγμένες χώρες ο αριθμός των καπνιστών μειούται σταθερά, εν τούτοις το 22% των παιδιών στις ΗΠΑ έχει βιολογικές ενδείξεις προκαλούμενες από καπνό τσιγάρου των γονέων τους.

Μην εμπιστεύεστε την υγεία σας στους πολιτικούς

Οι νομοθέτες μας τί κάνουν; Μην εκπλήττεστε. Το κύριο μέλημα του/της κάθε βουλευτού είναι η επανεκλογή και εν συνεχεία η υπουργοποίησή του. Μην εμπιστεύεστε τους πολιτικούς για την υγεία, τη δική σας και των παιδιών σας. Η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό και πρέπει ο κάθε πολίτης να τη θωρακίζει μόνος του. Μην επιτρέπετε το κάπνισμα στο ταξί ή στο λεωφορείο. «Απαγορεύεται». Αλλάξτε κανάλι και παραπονεθείτε στον τηλεοπτικό σταθμό όταν βγάζει φουγάρα στον αέρα που εθίζουν τα παιδιά σε καπνιστικές συνήθειες.

Η κυβέρνηση των Αθηνών στο όνομα θέσεων εργασίας επιχορήγησε τη Philip Morris να κατασκευάσει τεράστιο εργοστάσιο τσιγάρων. Τη Philip Morris που, πέραν των αμαρτιών του παρελθόντος (απόκρυψη στοιχείων για τις βλάβες που προκαλεί το κάπνισμα στον άνθρωπο), ετοιμάζει τσιγάρα Marlboro για παιδιά, όπως ανακοίνωσε πρόσφατα ο Paul Billings, εκπρόσωπος της Αμερικανικής Πνευμονολογικής Εταιρείας. Η παρούσα κυβέρνηση ετοιμάζει αντικαπνιστικό νόμο («Το Βήμα», 30.5.2006) που θα απαγορεύει την πώληση τσιγάρων σε παιδιά κάτω των 18 ετών. Ατολμία; «Δεν μπορούσε η πολιτεία να απαγορεύσει την καλλιέργεια, εμπορία και διακίνηση προϊόντων καπνού αντί να επιχορηγεί τη Philip Morris να κατασκευάσει νέο εργοστάσιο τσιγάρων;».

Το μεγαλύτερο πρόβλημα με τις απαγορεύσεις είναι η εφαρμογή τους, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Ζητάμε τα πάντα από τους πολιτικούς. Η υγεία είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχει ο κάθε πολίτης για να περιμένει την προστασία της από άλλους, και δη τους πολιτικούς, που άλλα έχουν κατά νουν.

Πρέπει ο κάθε μη καπνιστής να θεωρήσει υποχρέωσή του να πείσει τον καπνιστή φίλο ή φίλη, συγγενή ή συνάδελφο, να μη μολύνει με τον καπνό του τον αέρα που αναπνέουν οι άλλοι, οι αθώοι, ιδιαίτερα τα παιδιά. Διά της πειθούς λοιπόν.